HOAX: Zo zag Europa eruit rond middernacht

De Hoax-Wijzer | 01/01/2014 | Update: 02/01/2014

  • Rood: Verlichting die er nog niet was in 1993 maar wel in 2003

  • Oranje: Verlichting met hoge intensiteit die is toegenomen tussen 1993 en 2003

    • Geel: Verlichting met lage intensiteit die is toegenomen tussen 1993 en 2003

    • Grijs: Onveranderde hoeveelheid in verlichting tussen 1993 en 2003

    • Licht blauw: Verlichting met lage intensiteit die is afgenomen tussen 1993 en 2003

    • Donkerblauw: Verlichting met hoge intensiteit die is afgenomen tussen 1993 en 2003

    • Heel donkerblauw: Verlichting die er in 1993 nog was maar in 2003 verdwenen is

Deze afbeelding ging reeds rond op Twitter in januari 2013, waarbij ook werd beweerd dat het zou gaan om een foto van Europa op 1 januari om middernacht. Het Engelstalige bijschrift luidde toen als volgt: "Wow. Satellite photo taken at the stroke of midnight GMT on New Years Eve! (Via @apod)". In januari 2014 herhaalde de hoax zich op het internet, en schijnbaar heeft Het Nieuwsblad dit blindelings overgenomen.

Er wordt vaak beweerd dat de foto niet de hoeveelheid (straat)verlichting toont, maar wel het licht dat het vuurwerk om middernacht zou hebben afgegeven. In dat geval zou er een gecoördineerde actie moeten hebben plaatsgevonden waarbij Ierland uitsluitend rood vuurwerk, België en Nederland uitsluitend geel vuurwerk, en Oekraïne uitsluitend blauw vuurwerk heeft afgestoken. Of dat die welbepaalde landen uitsluitend in die kleuren hun straten verlichten.

Dan is er nog de vraag van de tijdzone: aangezien de foto aanvankelijk met Engelstalig bijschrift verspreid werd, zouden we moeten veronderstellen dat de foto genomen was om middernacht volgens de Britse tijdzone (GMT). Dat wil zeggen dat het op dat moment van de foto enkel middernacht zou zijn in het Verenigd Koninkrijk, Ierland, Portugal en Marokko. Waren alle andere landen dan een uur te laat met vuurwerk afsteken? Tenslotte zou het toevallig op nieuwjaarsnacht bijzonder helder weer geweest moeten zijn, wat in 2013 en 2014 niet het geval was.

Deze afbeelding, die aldus bewerkt was door de NOAA, werd oorspronkelijk gemaakt door NASA en is eigenlijk een samenstelling van verschillende foto's, waardoor het mogelijk was om een gans Europa zonder enige bewolking op de foto te krijgen. Deze foto toont dan ook een heel ander beeld van het "verlichte" Europa:

http://www.strudel.org.uk/blog/stuart/images/20130103_realnight.png

Helaas zal wellicht ook de komende jaren deze hoax telkens terugkeren op nieuwjaarsdag.

Bronnen:

- http://www.strudel.org.uk/blog/astro/001019.shtml

- http://www.sciencephoto.com/media/160004/view

- http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6117880.stm

- http://www.facebook.com/photo.php?fbid=10152065291517326 [Update: deze link werkt niet langer aangezien Het Nieuwsblad de afbeelding weer verwijderd heeft op 2 januari 2014]

Op 1 januari 2014 plaatste de krant Het Nieuwsblad een afbeelding op haar Facebook pagina, met het bijschrift "Zo zag Europa eruit rond middernacht!". De foto werd echter niet gemaakt op nieuwjaarsnacht, en de kleuren zijn manueel toegevoegd. In deze context gaat het aldus om een hoax.

Het gebeurt niet gauw dat een reguliere krant zich vergrijpt aan een hoax, of er zelf één de wereld in stuurt, maar hier blijkt het aldus toch het geval te zijn. De foto die Het Nieuwsblad heeft gebruikt, is immers zonder al te veel moeite overal op het internet terug te vinden.

Exact dezelfde afbeelding vinden we terug in dit BBC artikel van 5 november 2006:

http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6117880.stm

Nochtans is de foto zelfs nog ouder dan dat, en heeft deze nooit "Europa bij middernacht" getoond maar wel het verschil van verlichting tussen 1993 en 2003. De vergelijkingsfoto werd gemaakt door de National Ocenanic and Atmospheric Administration (NOAA), en het verschil van verlichting hebben ze aangeduid met welbepaalde kleuren: